Tytuł Sędziowie o karze, karaniu i bezkarności Podtytuł Socjologiczna analiza sędziowskiego wymiaru kary Autor Jadwiga Królikowska Język polski Wydawnictwo Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego ISBN 978-83-235-4062-5 Rok wydania 2020 Warszawa Wydanie 1 ilość stron 386 Format mobi, pdf, epub Spis treści Od autorki.................................................. 13
Wstęp (Kazimierz Wojciech Frieske)................................ 15
Wprowadzenie................................................ 21
CZĘŚĆ PIERWSZA
Kara, karanie i bezkarność w badaniach
socjologiczno-prawnych w Polsce
ROZDZIAŁ 1. Zarys historii badań socjologiczno-prawnych na temat kary,
karania i bezkarności w Polsce................................ 29
1.1. Wokół penologii – socjologii kar. Badania prawno-socjologiczne Bronisława Wróblewskiego i Witolda Świdy....................... 31
1.2. Empiryczna socjologia prawa Adama Podgóreckiego............. 41
1.3. Sędziowski wymiar kary w badaniach Tomasza Kaczmarka......... 50
1.4. Podstawowe zagadnienia penologii w analizach Leszka Lernella..... 57
1.5. Penologia nienaruszalnokulturowa Jarosława Utrat-Mileckiego........ 59
ROZDZIAŁ 2. Kara, kara sprawiedliwa, bezkarność – defi nicje pojęć........ 63
2.1. Defi nicje kary........................................... 63
2.2. Pojęcie kary sprawiedliwej.................................. 72
2.3. Bezkarnośćb– analiza pojęcia................................ 77
CZĘŚĆ DRUGA
Sędziowie o karze, karaniu i bezkarności w badaniach
socjologiczno-prawnych „Kultury penalne"
ROZDZIAŁ 3. Metodologia badań „Kultury penalne"................... 87
3.1. Teoretyczny kontekst nierozłącznokulturowych badań kary.......... 87
6 Spis treści
3.2. Przedmiot, cel i metoda badań socjologiczno-prawnych „Kultury penalne"................................................. 95
3.3. Sędziowie – opis badanej populacji........................... 99
ROZDZIAŁ 4. Opinie sędziów o karze, karaniu i bezkarności.............. 107
4.1. Funkcje kary w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej...... 107
4.1.1. Funkcje kary w zakresie prewencji indywidualnej.......... 107
4.1.2. Funkcje kary w zakresie prewencji generalnej............. 120
4.2. Cele kary kryminalnej.................................... 126
4.3. Czym jest kara?......................................... 132
4.4. Cechy i atrybuty kary.................................. 135
4.4.1. Najważniejsze atrybuty kary............................ 140
4.4.2. Najmniej ważne właściwości kary.......................... 141
4.5. Dolegliwość kary dla osoby skazanej......................... 142
4.6. Defi nicja kary według sędziów.............................. 146
4.7. Co sędziowie mówią o karze?.............................. 151
4.8. Czego sędziowie nie wiedzą, a chcieliby się dowiedzieć o karze.... 156
4.9. Wiedza polskich sędziów o systemach prawa................... 158
4.9.1. Sędziowie o systemach prawa najróżniejszych od polskiego........ 158
4.9.2. Który system prawa jest lepszy od polskiego?............ 160
4.10. Wartości chronione przez prawo............................ 162
4.11. Czynniki brane pod uwagę poprzez sędziów przy ustalaniu kary...... 165
4.11.1. Wymiar kary a obserwowany wpływ kary na przestępców
i przestępczość w kraju............................ 166
4.11.2. Wymiar kary a kary wymierzane poprzez innych sędziów.... 167
4.11.3. Rozmiar kary a ocena instancji odwoławczej............ 168
4.11.4. Wymiar kary a warunki osobiste sprawcy.............. 169
4.11.5. Rozmiar kary a warunki rodzinne sprawcy.............. 170
4.11.6. Rozmiar kary a warunki społeczno-zawodowe sprawcy.... 171
4.11.7. Rozmiar kary a opinia publiczna..................... 172
4.11.8. Wymiar kary a motywy ideowe, religijne i polityczne sprawcy 173
4.11.9. Wymiar kary a odmienność etniczna, narodowa, kulturowa
sprawcy........................................ 174
4.11.10. Wymiar kary a pozycja społeczna i majątkowa sprawcy.... 177
4.11.11. Rozmiar kary a ubóstwo sprawcy, czyli jak sędziowie traktują
ubogiego sprawcę................................ 178
4.11.12. Rozmiar kary a perspektywa resocjalizacji w zakładzie karnym 182
4.11.13. Co sędziowie wiedzą o charakterystycznych chorobach więźniów?... 184
4.11.14. Wymiar kary a wiedza naukowa i autorytety zawodowe... 185
4.12. Czynniki wpływające na łagodzenie lub zaostrzenie kary kryminalnej 188
4.12.1. Czynniki wpływające na łagodzenie kary kryminalnej..... 188
4.12.2. Czynniki wpływające na zaostrzenie kary kryminalnej..... 198
4.13. Czym kieruje się sędzia, wymierzając karę?.................... 205
4.13.1. Najważniejsze i ważne czynniki dla wymiaru kary z katalogu
sędziów........................................ 206
4.13.2. Niedużo ważne czynniki dla rozmiaru kary z katalogu sędziów.. 208
Spis treści 7
4.13.3. Zupełnie nieważne czynniki dla wymiaru kary z katalogu
sędziów......................................... 209
4.14. Opinie sędziów o zbyt minimalistycznym i zbyt łagodnym karaniu......... 211
4.14.1. Zbyt surowe karanie............................... 211
4.14.2. Zbyt łagodne karanie.............................. 214
4.15. Bezkarność w opinii sędziów............................... 215
4.16. Dolegliwość kar......................................... 216
4.16.1. Dolegliwość kary pozbawienia wolności................ 216
4.16.2. Dolegliwość kary ograniczenia wolności................ 221
4.16.3. Dolegliwość kary grzywny.......................... 226
4.17. Trudności związane z orzekaniem kary....................... 232
4.18. Środki karne i ich użytkowanie w opinii badanych sędziów......... 240
4.19. Alternatywne środki karne................................. 243
4.20. Instytucja dobrowolnego poddania się karze w opinii sędziów..... 248
4.21. Perfekcyjne złagodzenie kary albo zawieszenie wykonania wobec
spraw ców współpracujących z organami ścigania............... 252
4.22. Odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym. Dozór
elektroniczny........................................... 255
4.23. Mediacja w sprawach karnych.............................. 259
4.24. Zmiany wprowadzone do kar i systemu karania w ciągu ostatnich pięciu lat................................................ 267
4.25. Przekroczenie wymiaru kary................................ 270
4.25.1. Przekroczenie najwyższego rozmiaru kary............... 270
4.25.2. Zejście poniżej ustawowego minimum rozmiaru kary...... 271
4.26. Kogo dotykają i jakie są kary w Polsce?....................... 278
4.27. Koncepcje penologiczne w praktyce zawodowej sędziów.......... 281
4.28. Wiedza penologiczna przedstawicieli najróżniejszych zawodów i osób pełniących rozmaite funkcje społeczne............................... 283
4.29. Opinia sędziów o pracy zawodowego kuratora sądowego......... 287
4.30. Kary okrutne dawniej i współcześnie......................... 288
4.31. Dzieła artystyczne o karze, karaniu i bezkarności............... 295
ROZDZIAŁ 5. Sędziowie........................................... 299
5.1. Atrybuty umysłu i charakteru sędziego.......................... 299
5.2. Kara sędziego dla samego siebie............................. 310
5.3. Społeczne uwarunkowania zawodu sędziego................... 312
5.4. Trudne przypadki w karierze zawodowej sędziego............... 318
5.5. Praca zawodowa a życie prywatne........................... 322
5.6. Aktywność publiczna i społeczna sędziów..................... 324
Zakończenie................................................... 326
Aneks........................................................ 330
Bibliografi a.................................................... 348
Indeks nazwisk................................................. 365
Spis tabel...................................................... 370
Summary...................................................... 372
Table of Contents
From the author................................................ 13
Preface (Kazimierz Wojciech Frieske)................................ 15
Introduction................................................... 21
PART ONE
Punishment, punishing, and impunity
in sociological and legal research in Poland
CHAPTER 1. An outline of the history of sociological and legal research on
punishment, punishing, and impunity in Poland.................... 29
1.1. On penology – the sociology of punishment. Legal and sociological
research of Bronisław Wróblewski and Witold Świda............ 31
1.2. Adam Podgórecki’s empirical sociology of law................. 41
1.3. Judicial sentencing in the research of Tomasz Kaczmarek......... 50
1.4. Basic issues of penology in Leszek Lernell’s analyses............. 57
1.5. Culturally integrated penology aby Jarosław Utrat-Milecki......... 59
CHAPTER 2. Punishment, just punishment, impunity – defi nitions of terms.. 63
2.1. The defi nitions of punishment.............................. 63
2.2. The concept of just punishment............................. 72
2.3. Impunity – an analysis of the concept........................ 77
PART TWO
Judges on punishment, punishing, and impunity
in sociological and legal research "Penal cultures"
CHAPTER 3. The methodology of the research "Penal cultures"............ 87
3.1. The theoretical context of culturally integrated study on punishment 87
Table of Contents 9
3.2. The subject, aim and method of sociological and legal research "Penal
cultures".............................................. 95
3.3. Judges – description of the surveyed population................ 99
CHAPTER 4. Judges’ opinions on punishment, punishing, and impunity..... 107
4.1. The functions of punishment as part of individual and general prevention............................................... 107
4.1.1. The functions of punishment as part of individual prevention 107
4.1.2. The functions of punishment as part of general prevention.. 120
4.2. The aims of criminal punishment........................... 126
4.3. What is punishment?..................................... 132
4.4. Features and properties of punishment....................... 135
4.4.1. The most important features of punishment............. 140
4.4.2. The least important features of punishment.............. 141
4.5. Unpleasantness of punishment for a convicted person............ 142
4.6. Defi nition of punishment according to judges.................. 146
4.7. What do judges say about punishment?....................... 151
4.8. What do judges not know and what would they like to know about
punishment?........................................... 156
4.9. Polish judges’ knowledge about legal systems................... 158
4.9.1. Judges on legal systems different from Polish............. 158
4.9.2. Which legal system is better than Polish?................ 160
4.10. Values and rights protected aby law........................... 162
4.11. Factors taken into account by the judges when sentencing......... 165
4.11.1. The amount of punishment in relation to the observed impact
of punishment on criminals and crime in Poland......... 166
4.11.2. A judge’s sentencing in relation to sentencing aby other
judges......................................... 167
4.11.3. Sentencing in relation to the assessment of an appeal in -
stance.......................................... 168
4.11.4. Sentencing in relation to the personal conditions of the
perpetrator..................................... 169
4.11.5. Sentencing in relation to the family conditions of the perpetrator.......................................... 170
4.11.6. Sentencing in relation to the socio-occupational conditions
of the perpetrator................................ 171
4.11.7. Sentencing in relation to public opinion............... 172
4.11.8. Sentencing in relation to ideological, religious and political
motives of the perpetrator......................... 173
4.11.9. Sentencing in relation to the perpetrator’s ethnic, national,
and cultural diversity.............................. 174
4.11.10. Sentencing in relation to the perpetrator’s social and fi nancial
status.......................................... 177
4.11.11. Sentencing in relation to the perpetrator’s poverty, i.e. How
judges treat a poor perpetrator...................... 178
10 Table of Contents
4.11.12. Sentencing in relation to the prospects of rehabilitation in
a penitentiary institution........................... 182
4.11.13. What do the judges know about typical diseases of prisoners? 184
4.11.14. Sentencing in relation to scientifi c knowledge and professional
authorities...................................... 185
4.12. The factors affecting the mitigation or aggravation of criminal punishment............................................... 188
4.12 1. The factors affecting the mitigation of criminal punishment 188
4.12.2. The factors affecting the aggravation of criminal punishment 198
4.13. What is the judge directed żeby when sentencing?................ 205
4.13.1. The most important and the important factors in punishing
from the catalogue of judges........................ 206
4.13.2. Less important factors in punishing in the catalogue of
judges......................................... 208
4.13.3. Completely unimportant factors in punishing from the catalogue of judges.................................. 209
4.14. Opinions of judges about too severe and too lenient punishing..... 211
4.14.1. Excessively severe punishing........................ 211
4.14.2. Excessively lenient punishing....................... 214
4.15. Impunity in the opinion of judges........................... 115
4.16. The unpleasantness of punishment.......................... 216
4.16.1. The unpleasantness of imprisonment.................. 216
4.16.2. The unpleasantness of community service.............. 221
4.16.3. The unpleasantness of fi nes......................... 226
4.17. Diffi culties related to sentencing............................ 232
4.18. Penal measures and their application in the opinion of the judges
surveyed.............................................. 240
4.19. Alternative penal measures................................ 243
4.20. The institution of voluntary submission to punishment in the opinion
of judges.............................................. 248
4.21. Extreme leniency or suspension of punishment against perpetrators
cooperating with law enforcement agencies.................... 252
4.22. Serving sentences outside of prison. Electronic surveillance........ 255
4.23. Mediation in criminal matters.............................. 259
4.24. Changes made to punishment and the system of punishing during the
last fi ve years........................................... 267
4.25. Excessive sentencing..................................... 270
4.25.1. Exceeding the maximum amount of punishment........ 270
4.25.2. Descent below the statutory punishment............... 271
4.26. Who is affected by and what are the types of punishment in Poland? 278
4.27. Penological concepts in the professional practice of judges........ 281
4.28. Penological knowledge of representatives of various professions and
persons performing various social functions................... 283
4.29. Judges’ opinions about the work of a probation offi cer........... 287
4.30. Past and present cruel types of punishment.................... 288
Table of Contents 11
4.31. Works of art on punishment, punishing, and impunity........... 295
CHAPTER 5. Judges............................................... 299
5.1. The judge’s mind and character traits........................ 299
5.2. The judge’s punishment if imposed on himself or herself......... 310
5.3. The social circumstances of the judge’s profession............... 312
5.4. Diffi cult cases in the professional career of a judge.............. 318
5.5. Professional work and private life........................... 322
5.6. Public and social activity of judges.......................... 324
Conclusion.................................................... 326
Annex........................................................ 330
Bibliography................................................... 348
Index of Names................................................ 365
List of Tables.................................................. 370
Summary...................................................... 372