- Producent: CB Agencja Wydawnicza
- Kategoria: Historia
- ISBN: 9788386245833
- Oprawa: broszurowa
- Autor: Paweł Lisiewicz, Paweł M Lisiewicz
- Wydawnictwo: Agencja Wydawnicza CB
- Ilość stron: 96
- Rok wydania: 2014
Ósma Ekspozytura to kontynuacja historii wywiadu Armii Krajowej.
Poświęcona została ogniwu centralnej sieci wywiadowczej AK, jakie istniało we Lwowie w latach 1941-1945, niezależnie od lokalnego wywiadu. Była to Ekspozytura II Oddziału Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej ZWZ/AK.
Centralną postacią jest tutaj oficer kierujący tą Ekspozyturą. Stefana poznałem w maju 1943 roku i pozostawałem z nim w kontakcie do końca następnego roku, będąc pionkiem szachownicy, na której rozgrywał partię z Niemcami.
Ocierałem się o działania operacyjne Ósemki, lecz nie wiedziałem kim jest Stefan, ani również nie zdawałem sobie sprawy z wielu innych rzeczy. Dopiero po wojnie dowiedziałem się, iż Stefan Górski, alias Czesław Świeczkowski, Stukas to Stefan Klewenhagen i że to właśnie on kierował Ósmą Ekspozyturą, mając za sobą niezwykłe przygody i peregrynacje wojenne.
Obaj nie mieliśmy żadnych predyspozycji do tego rodzaju roboty i nikt z nas nie przewidział, iż ten epizod wojenny - dla Stefana obowiązek żołnierski, dla mnie, wyrostka, harcerska przygoda - zaciąży prawie na całym życiu.
Mogło się wydawać, że temat Armii Krajowej Obszaru Lwowskiego został już w całości wyeksploatowany poprzez Jerzego Węgierskiego, Grzegorza Mazura oraz Stanisława Pempla. A jednak - niczym w badaniach archeologicznych - każda kolejna warstwa odsłania świeże tajemnice. Ósma Ekspozytura wynikiem izolacji nie była znana lokalnemu dowództwu, a tym bardziej lwowskiemu środowisku AK. O jej istnieniu wiedziało niewielu, a i oni nie znali szczegółów. Stąd historia tej utajnionej komórki wywiadowczej oraz powojenne losy jej animatorów nie znalazły dotąd odbicia w monografiach Obszaru Lwowskiego ZWZ/AK.
Powojenny czas nie był życzliwy tematowi. Okres stalinizmu to lata absolutnego milczenia, póżniej zaledwie fragmenty tej historii miały szansę przecisnąć się przez ucho igielne cenzury PRL. Dopiero po zmianach ustrojowych w czerwcu 1989 roku można było realnie zastanowić się nad opracowaniem tematu. To, co zapamiętałem, nie wystarczało. Tymczasem powstały sprzyjające okoliczności umożliwiające dotarcie do tworzyw żródłowych: fragmentów sowieckich akt, akt byłych organów bezpieczeństwa publicznego PRL oraz akt sądowych.
