Publikacja składa się z dwóch znaczących części, z których pierwsza dotyczy rozwoju polszczyzny w krajowej wspólnocie komunikacyjnej, druga zaś przedstawia zarys tego rozwoju w diasporycznych wspólnotach komunikacyjnych poza granicami kraju.Autor nie ograniczył się tylko do omówienia ewolucji polszczyzny w kraju, lecz uwzględnił w dodatku jej sytuację i rozwój poza granicami Polski w polskich środowiskach autochtonicznych i w skupiskach polonijnych. Dzięki czemu dostajemy pełny obraz przemian, którym podlega język polski w odmianie ogólnej i w odmianach polszczyzny wykorzystywanych w świecie. Jest to również opracowanie nakierowane na ukazanie ewolucji metod badawczych w obrębie językoznawstwa polonistycznego. Zadania takiego mógł się podjąć tylko znawca opisywanych zagadnień, autor licznych oryginalnych opracowań na ten temat, historyk języka i zarazem doświadczony badacz jego współczesności.Godna podkreślenia jest trafność wyboru problematyki badawczej, a także wnikliwe wyczucie i wyzyskanie naukowej niszy, o której w pojedynczych, przyczynkarskich artykułach wspominano od lat. Publikacja Stanisława Dubisza z pewnością nie jest klasycznym podręcznikiem z historii języka polskiego obejmującym ostatnie stulecie. To genialne, napisane z naukowym nerwem kompendium łączące diachronię z dialektologią i synchronią, klasyczną gramatykę ze stylistyką, a także językoznawstwo z nauką o literaturze i historią. To z całą pewnością inspirująca lektura dla wszystkich osób zainteresowanych poszukiwaniem związków między językiem a czynnikami jednocześnie wewnątrz-, jak i zewnątrzjęzykowymi.Intencją autora jest, aby ta publikacja uzupełniła w jakimś zakresie naszą wiedzę o historii języka polskiego i polskiej wspólnoty komunikacyjnej w minionym stuleciu i przyczyniła się do wzrostu zainteresowania najnowszymi dziejami polszczyzny